Tiết độ sứ

Bách khoa toàn thư hé Wikipedia

Bạn đang xem: ai là người xưng tiết độ sứ năm 905

Tiết chừng sứ (節度使) lúc đầu là chức võ quan liêu quản lý quân sự chiến lược một phiên trấn sở hữu xuất xứ nhập thời mái ấm Đường, Trung Quốc khoảng tầm năm 710-711 nhằm mục đích ứng phó với những ông tơ rình rập đe dọa kể từ phía bên ngoài. Dần dần dần theo gót dòng sản phẩm thời hạn, Tiết chừng sứ kiêm quản lí hành chủ yếu, tài chủ yếu địa hạt và ở đầu cuối phát triển thành lãnh chúa phụ vương truyền con cái nối.

Tại Trung Quốc[sửa | sửa mã nguồn]

Đầu thời Đường, ở biên cương và những điểm xung yếu sắp xếp Đô đốc áy náy quân chủ yếu một trong những châu nhưng tại mái ấm Đường triển khai phủ binh chế, quân group phân nghiền, lại phụ thuộc nhập TW nên Đô đốc sở hữu không nhiều quyền lực tối cao, ko thể ứng phó hiệu suất cao những cuộc tiến công của nước ngoài bang ngày 1 thông thường xuyên rộng lớn.

Khoảng năm 710-711, Đường Duệ Tông Khi cơ nhằm ứng phó với những cuộc tiến công của quân Thổ Phồn đang được chỉ định Đô đốc Lương Châu là Hạ Bạt Diên Tự thực hiện Hà Tây tiết chừng sứ quản lý quân sự chiến lược của vùng Hà Tây. Những năm niên hiệu Khai Nguyên và Thiên hướng dẫn, Đường Huyền Tông chỉ định 10 tiết chừng sứ và cho những vùng dọc biên giới: Thích Tây, Bắc Đình, Sóc Phương, Phạm Dương, Hà Tây, HĐ Hà Đông, Lũng Hữu, Bình Lô, Kiến Nam, Lĩnh Nam. Mỗi tiết chừng sứ thời điểm hiện nay quản lí phân tử phạm vị rất rộng, hoàn toàn có thể cho tới hàng trăm châu tuy vậy chỉ quản lí quân sự chiến lược. Lúc này, cơ chế phủ binh bị huỷ bỏ, triều đình triển khai mộ binh chế nên quyền lực tối cao tiết chừng sứ rất rộng, sở hữu quyền tuyển chọn quân, chỉ định nằm trong hạ, sở hữu quyền thu thuế nhằm giữ lại quân group. Ban đầu, chỉ mất những vùng biên viễn mới mẻ sở hữu Tiết chừng sứ; tuy nhiên sau loàn An Sử, triều đình áy náy quan ngại tàn binh An-Sử nổi dậy quay về và cũng nhằm ban thưởng cho tới tướng soái sở hữu công, an trí những mặt hàng tướng tá hiện nay vẫn tồn tại tóm nhập tay nhiều quân lính thì rất nhiều vùng trong nước cũng chỉ định Tiết chừng sứ. Các tiết chừng sứ thời điểm hiện nay chính thức thông thường kiêm luôn luôn những chức Quan sát sứ (sau là Thái phóng sứ), Phòng ngự sứ, Đoàn luyện sứ, xưng là Lưu hậu tóm không còn việc làm hành chủ yếu, tài chủ yếu, chỉ định quan liêu chức nhập điểm quản lý, thường xuyên quyền ở địa hạt, triều đình bất lực. điều đặc biệt, 4 trấn sau là 3 trấn ở Hà Bắc kể từ thời Đường Túc Tông đang không phục tòng triều đình. Đến niên hiệu Nguyên Hoà thời Đường Hiến Tông toàn cõi đang được sở hữu cho tới 48 tiết chừng sứ thống trị 48 phiên trấn.

Cuối thời Đường, con số tiết chừng sứ đang được lên đến mức khoảng tầm 50, phụ vương truyền con cái nối, tiết chừng sứ mọi chỗ đều phải có và chỉ với vài ba châu xung xung quanh kinh thành là ko chỉ định tiết chừng sứ, phạm vi quản lý và vận hành của tiết chừng sứ thu hẹp hơn trước đây, chỉ với vài ba châu cho tới rộng lớn 10 châu, được gọi những phiên trấn với tên thường gọi là "quân" hoặc "đạo"; những phiên trấn trọn vẹn song lập tạo nên triều đình hữu danh vô thực và ở đầu cuối triều Đường bị lật sập vì thế 1 tiết chừng sứ hùng cường là Chu Ôn.

Sang thời Tống, bên trên Tống, Liêu, Kim chức tiết chừng sứ còn tồn bên trên tuy vậy chỉ với là phục vụ danh dự thông thường ban cho tới member hoàng gia. Đến thời Nguyên thì chức tiết chừng sứ ko xuất hiện nay nữa.

Tại Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Thời Bắc thuộc[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 717, mái ấm Đường chỉ định Tiết chừng sứ Lĩnh Nam, quản lý và vận hành quân sự chiến lược của 5 đô hộ phủ của Lĩnh Nam đạo bao hàm cả miền Bắc nước Việt Nam nhập cơ, thủ phủ đóng góp bên trên Quảng Châu Trung Quốc.

Xem thêm: khánh my là ai

Năm 866, theo gót thỉnh cầu của Cao Biền, Đường Ý Tông thăng An Nam đô hộ phủ trở nên Tĩnh Hải quân ("quân" là đơn vị chức năng hành chủ yếu nội nằm trong được coi trọng rộng lớn đô hộ phủ, hoàn toàn có thể chỉ định Tiết chừng sứ, từng quân bao gồm vài ba châu cho tới rộng lớn mươi châu) và Cao Biền được chỉ định thực hiện Tiết chừng sứ trước tiên.

Sử ghi lại thương hiệu những Tiết chừng sứ người Trung Quốc bên trên Tĩnh Hải quân (chức danh khá đầy đủ là Tĩnh Hải quân Tiết chừng sứ) như sau (danh sách ko tràn đủ)^[1]:

Cao Biền (864 - 868), kể từ 866 là Tiết chừng sứ.
Cao Tầm (868 - 878), con cháu Cao Biền.
Tăng Cổn (878 - 880)
Cao Mậu Khanh (882 - 883)
Tạ Triệu (884-?)
An Hữu Quyền (897-900)
Chu Toàn Dục (900-905)
Độc Cô Tổn (905)

Thời Tự chủ[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 905, bọn họ Khúc dấy nghiệp, rồi cho tới Dương Đình Nghệ giành được tổ chức chính quyền kế tiếp xưng là tiết chừng sứ, với hàm ý hàng đầu 1 trấn của Trung Quốc bên trên danh nghĩa, mặc dù bên trên thực tiễn Tĩnh Hải quân vì thế người Việt tự động quản lý.

Các Tiết chừng sứ Tĩnh Hải quân người Việt là:

Khúc Thừa Dụ (905-907)
Khúc Hạo (907-917)
Khúc Thừa Mỹ (917-930)
Dương Đình Nghệ (931-937)
Kiều Công Tiễn (937-938)

Sau trận Bạch Đằng, 938, Ngô Quyền xưng vương vãi. Từ trên đây, chức Tiết chừng sứ là chỉ những viên quan liêu sở hữu trọng trách quản lý và vận hành những lộ phủ vùng biên cương. Sử liệu về mái ấm Trần sở hữu kể Tuệ Trung Thượng Sĩ từng thực hiện Tiết chừng sứ phủ Thái Bình; Hưng Nhượng vương vãi Trần Quốc Tảng được vua Trần Nhân Tông phong thực hiện Tiết chừng sứ sau kháng chiến kháng Mông Cổ thắng lợi (1288). Thời Hồ, một trong những phục vụ của mô tả tướng tá quốc Hồ Nguyên Trừng là Vân Truân Trấn Kiêm Quy Hóa Trấn Gia Hưng đẳng Trấn Chư quân sự chiến lược Tiết Độ đại sứ. Không còn thấy ghi nhận về phục vụ này kể từ thời Lê trở chuồn.

Xem thêm: đỗ thị hương ly là ai