Cô Đôi Thượng Ngàn

Bách khoa toàn thư phanh Wikipedia

Cô Đôi Thượng Ngàn (Hán-Nôm: 姑對上𡶨) là 1 vị thần vô Đạo Mẫu nước ta. Cô Đôi Thượng Ngàn được thờ ở nhiều di tích lịch sử đền rồng và phủ ở phía Bắc nước ta và được mệnh danh trong mỗi ca khúc hát văn phổ biến có tên "Cô Đôi Thượng Ngàn".

Truyền thuyết Cô Đôi Thượng Ngàn[sửa | sửa mã nguồn]

Cô Đôi Thượng Ngàn vốn liếng là Sơn Tinh công chúa con cái Đế Thích bên trên Thiên Cung. Sau cô noel xuống khu đất Tỉnh Ninh Bình thực hiện đàn bà một quan liêu lương y chúng ta Hà, chúa khu đất người Mường ở vùng rừng núi Cúc Phương Nho Quan.^[1] Khi hạ sinh, Cô Đôi vô cùng xinh đẹp: domain authority white, tóc đen sạm óng ả mượt nhưng mà, mặt mũi tròn xoe, sống lưng ong nhỏ gọn. Năm cô lên tứ tuổi hạc, mái ấm gia đình vị quan liêu lương y trả cho tới thực hiện quan liêu ở thị xã Cao Phong, tỉnh Hòa Bình. Sau này cô được Mẫu Thượng Ngàn mang lại học tập đạo quy tắc để giúp đỡ dân. Rồi Lúc về thiên, cô được Mẫu Thượng Ngàn truyền mang lại vạn quy tắc, uỷ thác mang lại cô dạy dỗ người rừng biết thống nhất về ngữ điệu. Lúc thanh thanh nhàn cô về ngự cảnh tô lâm núi rừng ở khu đất Tỉnh Ninh Bình quê căn nhà, vô phụ thân gian lận đền rồng đuối, cô nằm trong chúng ta tiên nữ giới ca hát mừng rỡ thú bên trên dốc Sườn Bò (nay nằm trong xã Văn Phương, Nho Quan). Có Lúc cô phát triển thành sinh ra người thiếu thốn nữ giới xinh đẹp mắt, luận đàm văn thơ với những bậc danh sĩ, tương truyền cô cũng tương đối xuất sắc văn thơ, thực hiện biết bao kẻ cần mến phục. Cô Đôi cũng chính là tiên cô làm chủ kho lộc Sơn Lâm Sơn Trang, người thế gian ai nhất tâm thì thông thường được Cô Đôi ban thưởng, nhược vị đem nợ nhưng mà ko mau trả lễ cô lại bắt đền rồng nặng nề rộng lớn.^[2]

Cô Đôi Thượng vô cùng hoặc ngự về đồng, vì thế lừng danh cô lẫy lừng ai cũng nghe biết, môn đệ cô tấp nập vô số và cô cũng hoặc bắt đồng. Trong đại lễ khai đàn phanh phủ người tao thông thường dưng lễ vàng cây lên 4 vi tiên cô là Cô Đôi, Cô Bơ, Cô Chín và Cô Bé, vô ê Cô Đôi thông thường là giá bán cô ngự về thứ nhất (mở khăn mang lại mặt hàng cô) nhằm triệu chứng lễ. Khi cô về ngự thông thường khoác áo lá xanh xao hoặc quầy đen sạm và áo xanh xao (ngắn cho tới hông), bên trên đầu đem sử dụng khăn (khăn von hoặc khăn vấn) kết trở nên hình đóa hoa, cũng đều có một vài điểm dưng cô áo xanh xao, team khăn đóng góp (khăn đai dây) và thắt lét xanh xao, nhì mặt mũi đem cài đặt nhì đóa hoa. Cô về đồng thông thường khai cuông rồi múa bùi nhùi, múa tay tiên hái tài hái lộc mang lại tuỳ nhi.

Xem thêm: phạm quang linh là ai

Đền chủ yếu thờ Cô Đôi Thượng Ngàn bên trên thôn Bồng Lai, xã Văn Phương, Nho Quan, Tỉnh Ninh Bình, ngay lập tức bên trên lối vô rừng vương quốc Cúc Phương. Khi cô về ngự, đoạn hát văn đầu thông thường thỉnh:^[3]

"Bồng Lai là cảnh Thiên Thai

Tấu Cô Đôi Thượng đại tài ai qua quýt

Hầu Vua hầu Mẫu bơ tòa

Tiếng tăm lẫy lừng Vua Bà yêu thương thương

Về đồng tiến công phấn soi gương

Lược ngà chải chuốt, đai chạc vấn đầu"

Thờ phụng[sửa | sửa mã nguồn]

Cô Đôi Thượng Ngàn được lập đền rồng thờ ở nhiều điểm tuy nhiên cần thiết nhất là 2 điểm gắn với việc tích sinh và hóa của cô ấy là Đền Thượng Bồng Lai ở Tỉnh Ninh Bình và Đền Bồng Lai Thượng ở Hòa Bình.

Xem thêm: mẹ của con đàm vĩnh hưng là ai

Đền Cô Đôi Thượng Ngàn nằm tại thôn Bồng Lai, xã Văn Phương, Nho Quan, Tỉnh Ninh Bình. Đền được xây cất kể từ thời Trần và được trùng tu rất nhiều lần, đến giờ đem phong cách xây dựng theo phong cách chữ Nhất bao gồm 3 gian lận cái phẳng phiu lợp ngói vảy. Đền thờ Cô Đôi còn mang tên gọi là Miếu Thượng hoặc Đền thờ Mẫu Thượng Cô Đôi Bồng Lai. Tương truyền, mái ấm gia đình Cô Đôi đem công tích canh ty Vua tiến công quân giặc Tống. Phía trước chi phí bái đem ban thờ Quan Giám Sát, chi phí bái thờ Hội đồng Tứ Phủ, nhì mặt mũi thờ Đức Thánh Trần Triều, Chúa Sơn Trang. Gian thượng bái thờ Cô Bản Đền và Chúa Thượng Ngàn. Trong cung cấm thờ tượng Cô Đôi Thượng Ngàn và thờ Nàng Ân, Nàng Ái là nhì hầu cận của Cô. Phía sau cô là Tam Tòa Thánh Mẫu và Chầu Quỳnh, Chầu Quế hầu cận của những Thánh Mẫu, gian lận mặt mũi Tả thờ Bà chúa Sơn Trang và thập nhị tiên nường (12 tiên cô). Đền còn lưu giữ sắc phong của Vua Khải Định phong mang lại Cô Đôi Thượng Ngàn là Thượng đẳng thần.^[4]
Đền Bồng Lai ở vô động Thiên Thai, điểm núi Đầu Rồng, thị xã Cao Phong, thị xã Cao Phong, tỉnh Hòa Bình. Vùng khu đất nhưng mà vị quan liêu chúng ta Hà trong tương lai đang được dịch chuyển kể từ Nho Quan - Tỉnh Ninh Bình cho tới nhằm lập nghiệp. Đền Bồng Lai Cao Phong cổ đang được đem kể từ lâu lăm, trải qua quýt thăng trầm của thời hạn chỉ từ phế truất tích bên trên khu đất nền điểm xưa. Đây là ngôi đền rồng vừa được xây cất lại năm trước đó - năm trước. Tương truyền đó cũng đó là điểm hóa của Cô Đôi Thượng Ngàn. Đền còn giữ vị nhì đạo sắc phong của những đời vua. Đây là ngôi đền rồng được tỉnh Hòa Bình quan hoài quan trọng đặc biệt.
Phủ Châu Sơn: nằm tại xã Phú Sơn, Nho Quan, Tỉnh Ninh Bình. Lễ hội phủ Châu Sơn ra mắt vào trong ngày 12 mon 11 âm lịch thường niên bên trên xã Phú Sơn, thị xã Nho Quan. Lễ hội được tổ chức triển khai nhằm mục đích tôn thờ, tưởng niệm Sơn Tinh công chúa. Tương truyền, Sơn Tinh công chúa là con cái vua Đế Thích bên trên thiên cung. Bà noel xuống thế gian, vùng khu đất Tỉnh Ninh Bình thời nay, thực hiện đàn bà một chúa khu đất vùng tô lâm, trong tương lai bà theo đòi hầu Lê Mại Đại Vương (chính là kiểu mẫu Thượng Ngàn) học tập đạo quy tắc để giúp đỡ dân.^[5]
Phủ Kim Đôi, xã Gia Lâm, thị xã Nho Quan, Tỉnh Ninh Bình. Tại di tích lịch sử còn lưu giữ vị một vài đồ vật có mức giá trị lịch sử vẻ vang - văn hóa truyền thống. Di tích Phủ Kim Đôi vượt trội mang lại tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của những người Việt bên trên địa phận thị xã Nho Quan rằng riêng biệt và tỉnh Tỉnh Ninh Bình rằng cộng đồng.^[6]
Đình Mỹ Hạ ở Gia Thủy, Nho Quan vốn liếng là điểm thờ Đinh Tiên Hoàng và Dương Vân Nga cũng đều có phủ thờ Cô Đôi Thượng Ngàn.
Đền thờ Cô Đôi ở ngay gần đền rồng Đông Cuông, xã Đông Cuông, thị xã Văn Yên, Yên Bái.
Đền Đôi Cô, phường Nông Tiến, thành phố Hồ Chí Minh Tuyên Quang thờ phụng và ngưỡng vọng cô song Thượng Ngàn và cô bơ Thoải Cung.
Đền Đôi Cô - Cầu Má phía trên Km15 quốc lộ 2A, nằm trong xã Đạo Đức, thị xã Vị Xuyên, Hà Giang thờ cô song Thượng Ngàn và cô bơ Thoải Cung.
Đền thờ Cô Đôi Thượng Ngàn ở Sa Pa đang được xây cất không ngừng mở rộng thêm thắt, miền thượng ngàn kể từ Tỉnh Lào Cai cho tới Sa Pa đem thật nhiều đền rồng thờ những Cô (Cô nhỏ xíu Tả Van, cô Đôi Thượng Ngàn...)

Một số kiệt tác hát văn[sửa | sửa mã nguồn]

Văn Cô Đôi Thượng Ngàn[sửa | sửa mã nguồn]

Bồng Lai là cảnh thiên thai Tấu Cô Đôi Thượng đại tài ai qua Hầu vua hầu kiểu mẫu phụ thân toà Tiếng tăm lẫy lừng chúa bà yêu thương thương Về đồng tiến công phấn soi gương Lược ngà chải chuốt chạc cương team đầu Rong đùa quán Sở, Tần lầu Xe giá bán lên chầu thượng đế vua cha Đệ tử Cô vô số hằng hà Chiêu tài tiếp lộc xa gần mang lại đồng Hầu vua hầu kiểu mẫu bơ toà Vua thân phụ cũng quý, chúa bà yêu thương thương Về đồng tiến công phấn soi gương Khăn xanh xao lấy chít chạc cương team đầu Rong đùa quán Sở, Tần lầu Loan giá bán lên chầu thưọng đế vua cha Đền thờ Cô vô số hằng hà Ban tài tiếp lộc xa gần mang lại đồng. Đứng bên trên ngàn rừng xanh xao chén ngát Thấy cô về tưởng Phật quan liêu âm Tay đàn mồm hát ca ngâm Điểm nhiều điểm đót giờ đồng hồ trầm nhặt khoan Vượn bên trên non ru con cái rầu rĩ Chim bên dưới ngàn năn nỉ véo von		Vui về thú cảnh Sơn Lâm Bà mường cô thượng ca dìm đùa bời Cảnh núi rừng sương rơi lác đác Thú thơ mộng càng ngự càng vui Ba gian lận lầu đuối thảnh thơi Sớm rong đỉnh núi tối ngồi sườn non Ca rằng tang tính cách tang Ai ơi đem biết cô ngàn tôi chăng Bốn bề hiu quạnh vắng vẻ tanh Măng tre măng lứa nẩy xanh xao lênh láng ngàn Chắp tay bái lễ bái cô ngàn Sơn Tinh công chúa giáng đàn triệu chứng đây Trần gian lận hồ nước dễ dàng ai hay Mời cô lai giáng đền rồng này triệu chứng minh Hiệu cô là công chúa Sơn tinh Mặt tròn xoe đai nguyệt má in phấn hồng Da cô white tựa tuyết đông Tóc dà dà biếc sống lưng ong vơi dàng Chân cô trả nhởn trả nhang Bước này bước ấy tiên nường nguyệt nga Chạnh lòng vàng đá người ta Chau ngươi quân tử xót xa vời anh hùng Mỗi năm đẹp mắt một óc nùng Dạy chim oanh hót chúng ta nằm trong văn nhân		Vẻ này vẻ chẳng thêm thắt xuân Éo le nhiều nỗi thanh tân đùa bời Tốt tươi tắn mồm nở hoa cười Đáng xinh xứng đáng lịch xứng đáng người thuyền quyên Nàng ân nường ái kề bên Cô Lan cô Huệ Chúa Tiên Thượng Ngàn Non xanh xao nước biếc suối vàng Sơn Trang cảnh ấy lại càng lâng lâng Có phen cô dạy dỗ người rừng Nói rời khỏi trăm giờ đồng hồ kiểu như cộng đồng ngôn từ Theo hầu Diệu tín thiền sư Anh linh phổ biến núi rừng tô trang Ngự tô lâm Bồng Lai Tiên Cảnh Cô Đôi ngàn vạn quy tắc anh linh Tiên Cô phát triển thành hoá hiện tại hình Cung thỉnh những cỗ tô tinh ma ngự về Chữ biển cả đề Đại vương vãi Lê Mại Phép Khuông phù quốc thái dân an Thỉnh cô triệu chứng giám đàn tràng Độ mang lại tuỳ nhi an khang - thịnh vượng đời đời kiếp kiếp.