nguyễn hiền là ai

Bách khoa toàn thư ngỏ Wikipedia

Bạn đang xem: nguyễn hiền là ai

Nguyễn Hiền (chữ Hán: 阮賢, 11 mon 3, 1234 - 05 mon 9, 1256) là trạng nguyên vẹn trẻ em nhất vô lịch sử hào hùng khoa cử nước ta, Lúc mới mẻ chục phụ thân tuổi hạc. Cuộc đời ông gắn kèm với nhiều giai thoại dân gian ngoan nước ta còn lưu truyền đến giờ.

Cuộc đời và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền sinh vào năm 1234-1256 bên trên buôn bản Dương A, thị trấn Thượng Hiền, phủ Thiên Trường^[1] (nay là Thôn Dương A, xã Nam Thắng, thị trấn Nam Trực, tỉnh Nam Định^[2]). Ông đua đỗ trạng nguyên vẹn Lúc mới mẻ 13 tuổi hạc, trở nên trạng nguyên vẹn trẻ em nhất vô lịch sử hào hùng khoa cử nước ta, bên trên khoa đua mon hai năm Thiên Ứng Chính Bình loại 16 (1247) thời vua Trần Thái Tông. Cùng năm ê đem Lê Văn Hưu (黎文休) 17 tuổi hạc đỗ bảng nhãn và Đặng Ma La (鄧麻羅) 14 tuổi hạc đỗ thám hoa. Đây cũng chính là khoa đua Nho học tập thứ nhất vô lịch sử hào hùng nước ta đưa ra danh vị tam khôi, bao hàm trạng nguyên vẹn, bảng nhãn và thám hoa.

Khi ông đỗ trạng nguyên vẹn, vì như thế không đủ niên nên vua Trần Thái Tông mang đến ông về quê 3 năm tu chăm sóc tăng rồi mới mẻ gọi đi ra thực hiện quan tiền. Hết 3 năm, vua tuyển chọn ông vô học tập tiếp Tam giáo căn nhà khoa, tức đạo Lão, đạo Phật, đạo Khổng. Về sau chỉ định thực hiện quan tiền cho tới chức Thượng thư cỗ Công. Ông mang theo sứ căn nhà Nguyên vài ba đợt.

Những năm thực hiện quan tiền vô triều, Nguyễn Hiền có rất nhiều tiếp sách hoặc nhằm phò vua chung nước. Năm Ất Mão (1255), Đại Việt bị Chiêm Thành xâm lăng, vua Trần Thái Tông vô cùng lo phiền bèn giao phó mang đến Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền tiến công giặc lưu nước lại. Chỉ không nhiều lâu sau, quân giặc thất bại, trạng Hiền thu binh về Vũ Minh Sơn ngỏ tiệc khao quân và tâu lên vua. Nhà vua vô nằm trong vui mừng mừng và phong mang đến ông thương hiệu "Đệ nhất hiển quý quan".

Về nông nghiệp, ông mang đến đắp điếm đê quai vạc sông Hồng, cải tiến và phát triển phát triển vụ mùa thắng lợi. Về quân sự chiến lược, ông mang đến ngỏ đem võ lối nhằm rèn quân luyện sĩ.

Ngày 14 mon 8 năm Bính Thìn (1256), Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền lâm bệnh nguy kịch rồi mệnh chung, tận hưởng dương 21 tuổi hạc. Vua Trần Thái Tông tiếc thương truy phong ông là "Đại vương vãi trở thành hoàng" và tôn thực hiện thần ở 32 điểm, vô ê đem đình Lại Đà ở xã Đông Hội, thị trấn Đông Anh, Hà Nội Thủ Đô.

Hiện ni, bên trên đền rồng thờ Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền ở quê nhà ông, thôn Dương A (Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định) còn lưu giữ được rất nhiều bài xích vị, sắc phong, câu đối, đại tự động, đặc trưng bảo đảm được cuốn Ngọc phả thưa về sự việc nghiệp của ông, vô ê đem câu ca tụng tài năng của Nguyễn Hiền như sau:

Thập nhị tuế khôi khai lưỡng quốc

Vạn niên thiên tuế lập tam tài

Tạm dịch là:

Mười nhị tuổi hạc khai khoa nhị nước

Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài

Sau Lúc ông rơi rụng, nhằm tỏ lòng tôn trọng một nhân tài mệnh yểu tướng, vua mang đến thay tên thị trấn Thượng Hiền trở thành Thượng Nguyên nhằm kiêng khem thương hiệu húy của ông.^{[cần dẫn nguồn]}

Giai thoại[sửa | sửa mã nguồn]

Thần đồng kể từ nhỏ[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền không cha mẹ phụ vương kể từ nhỏ, u đang được mang đến ông theo đòi học tập sư cụ miếu Hà Dương ở buôn bản Dương A. Tương truyền, khi nguồn vào học tập sư mới mẻ ghi chép được 10 trang giấy tờ, Hiền ngay tắp lự hiểu tức thì được như người từng tới trường rồi, sư cụ lấy thực hiện kỳ lạ. Một tối, sư cụ ở mơ thấy Phật quở rằng: "Trạng nguyên vẹn từng đợt vô miếu thông thường tinh nghịch, sao căn nhà ngươi ko răn đe, ngăn chặn?". Sư tỉnh dậy, thắp đuốc từng miếu thấy sau sườn lưng những pho tượng đều phải có ghi chép chữ "phạt 30 roi", riêng rẽ nhị pho hộ pháp ghi "phạt 60 roi", sư xem sét tức thì chữ của Hiền. Một hôm, sư lên lớp bèn lấy một câu vô sách: "Kính quỷ thần tuy nhiên nên lánh xa" tuy nhiên nhắn Hiền rằng: "Phật tức quỷ thần, trò ko được nhạo báng". Hiền ngay tắp lự nhận lỗi và tự động vệ sinh sạch sẽ những chữ tôi đã ghi chép. Từ ê, Hiền càng cần mẫn học hành, học tập cho tới đâu ghi nhớ cho tới đấy, xuất khẩu trở thành chương.

Năm 11 tuổi hạc, Hiền đang được phổ biến và được ca ngợi là "thần đồng". Bấy giờ đem người chúng ta Đặng tự động cho bản thân mình là đang được nắm vững không còn những sách, nghe tiếng vang Hiền ngay tắp lự tìm về căn nhà Hiền demo tài, đi ra nhan đề bài xích phú:

Phượng hoàng sào a, kỳ lân du úc

và đi ra hạn mang đến Hiền số câu, từng câu nên phổ biến có một loại cố gắng thú. Hiền ngay tắp lự ứng khẩu:

Phi long kiên chiếu

Mã bất xuất hà

Ý bi Hữu Hùng chi thế

Ấp vu Trác Lộc chi a.

Dịch là:

Rồng không phai lên điểm ao, hồ

Ngựa ko kể từ sông phi ra

Đẹp thay cho đời đem chúng ta Hữu Hùng

Làm nhà tại điểm Trác Lộc.

Người chúng ta Đặng rất là trầm trồ Hiền và nắc nỏm khen ngợi là "Thiên tài".

Đỗ Trạng nguyên vẹn tuy nhiên không được té nhiệm[sửa | sửa mã nguồn]

Đến năm đua Đinh Mùi (1247), Nguyễn Hiền dự kỳ đua đình với bài xích phú "Áp tử kể từ kê kiểu du hồ nước phú" (bài phú về gà con cái kể từ giã u gà đi dạo hồ nước nước). Vua căn vặn, Hiền vấn đáp trôi chảy cả văn láo nháo ý, vua khen ngợi ngợi và hỏi:

- Học thầy nào?

Nguyễn Hiền trả lời:

- Thần ko nên là kẻ sinh đi ra đang được biết, tuy nhiên Lúc mang trong mình một song chữ ko biết thì căn vặn thầy miếu.

Vua lại nói:

- Vì còn nhỏ tuy nhiên trạng nguyên vẹn ăn thưa không biết lễ, nên cho về căn nhà học tập lễ 3 năm mới tết đến bổ nhậm.

Xem thêm: lệnh phi là ai

Vì thế trạng Hiền không được ban áo mão.

Xâu chỉ qua chuyện vỏ ốc[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền quay trở lại quê nuôi chăm sóc u, ngày ngày xem sách. Hiền vẫn vô cùng ham nghịch ngợm, thông thường khi rỗi rãi vẫn nằm trong trẻ em buôn bản nghịch ngợm khăng, thả diều... Một đợt, triều đình tiếp sứ Trung Hoa, viên sứ thể hiện một con cái ốc xoắn nhờ xâu qua chuyện ruột nó vày một sợi chỉ miếng. Được như thế hắn mới mẻ chịu đựng vô trở thành. Ấy là viên sứ mong muốn demo tài người Nam đi ra sao. Vua truyền cho những quan tiền thám thính cơ hội xâu demo, tuy nhiên vị nào thì cũng lè lưỡi, nhấp lên xuống đầu. Bấy giờ vua chợt suy nghĩ cho tới trạng nguyên vẹn trẻ em Nguyễn Hiền, bèn mang đến triệu trạng về kinh.

Viên quan tiền được giao phó việc cho tới quê bắt gặp trạng, bắt gặp tức thì một lũ trẻ em chăn trâu nghịch ngợm khu đất đầu buôn bản, thấy vô ê mang trong mình một cậu nhỏ xíu mặt mũi mũi tuấn tú đang được bày mang đến lũ chúng ta đắp điếm một con cái voi vày khu đất tuy nhiên tư chân láo nháo tai, vòi… hoàn toàn có thể ve vẩy được. Sứ fake vật chừng này đó là trạng Hiền, bèn buông một câu thăm hỏi dò:

Tự là chữ, hạn chế giằng đầu, chữ tử là con cái, con cái căn nhà ai đấy?

Cậu nhỏ xíu nghe được, ko ngước mặt mũi lên, cũng thủng trực tiếp buông một câu:

Vu là chưng, quăng quật ngang sườn lưng, chữ đinh là đứa, đứa căn vặn tớ chi!

Chủ ý của viên quan tiền xuất một vế đối theo đòi lối tách tự động chữ Hán. Chữ "tự" (字) đem nhị thành phần, bên trên như kiểu giằng xay, bên dưới là chữ "tử" (子). Để nguyên vẹn "tự" Có nghĩa là chữ, quăng quật giằng bên trên sót lại chữ "tử" tức thị con cái, và gắn luôn luôn với vế đối nôm tiếp ê trở thành một thắc mắc nửa Hán nửa Nôm. Câu căn vặn cũng có thể có sắc thái của những người bên trên căn vặn kẻ bên dưới. Trạng Hiền cũng đối ngược lại bằng phương pháp tách tự động chữ Hán kết phù hợp với một trong những phần Nôm: chữ "vu" (于) là chưng đem nhị đường nét ngang và một đường nét móc, quăng quật đường nét ngang (一) ở thân thuộc trở thành chữ "đinh" (丁), tức thị đứa, chuồn với đứa nào là đứa này là 1 trong vế đối vô cùng chỉnh và vô cùng xược.

Sứ biết ê đó là trạng Hiền, bèn xuống ngựa, giữ lại ý vua vời trạng về kinh.

Nhưng trạng Hiền ko chịu đựng, viện lẽ rằng, trước vua mang đến trạng thông thường lễ buộc về, tuy nhiên đợt này vua mang đến vời trạng lên cũng ko lưu giữ trúng lễ. Viên quan tiền ko biết thực hiện thế nào là, nên trần tình ngọn nguồn mẩu truyện sứ fake quốc tế fake câu thách thức tuy nhiên không có bất kì ai giải được. Trạng Hiền nghe chỉ mỉm mỉm cười, quay về với đám trẻ em chăn trâu. Chờ Lúc viên quan tiền lên ngựa, Hiền mới mẻ xui đám trẻ em nằm trong hát:

Tích tịch tình tang!

Bắt con cái loài kiến càng buộc chỉ ngang lưng

Bên thì lấy giấy tờ tuy nhiên bưng

Bên thì bôi mỡ loài kiến mừng loài kiến sang

Tích tịch tình tang!

Viên quan tiền nghe nhẩm nằm trong tiếng ấy, biết trạng đang được chỉ cơ hội giải, hạnh phúc quay trở lại kinh.

Bài thơ chữ "Điền"[sửa | sửa mã nguồn]

Tương truyền sứ thần Trung Hoa rước một bài xích thơ ngụ ngôn thanh lịch demo nhân tài nước Nam. Bài thơ như sau:

Dịch là:

Vua và những quan tiền vô triều không người nào giải nghĩa được là gì. Một viên quan tiền tâu với vua van nài mời mọc Trạng nguyên vẹn Nguyễn Hiền (mà vua nghĩ rằng nhỏ xíu đang được trong nhà nhằm tập luyện thêm) cho tới nhằm căn vặn nghĩa.

Các quan tiền cho tới quê mời mọc bắt gặp khi Nguyễn Hiền đang được đùa giỡn với bọn chúng chúng ta, Nguyễn Hiền thưa với những quan:

- Trước phía trên vua thưa tớ không biết lễ, thì ni chủ yếu vua cũng ko biết lễ. Không ai chuồn mời mọc Trạng nguyên vẹn về kinh lại không tồn tại lễ nghĩa.

Quan về tâu lại với vua, rồi rước vật lễ và xe pháo ngựa cho tới đón, Nguyễn Hiền mới mẻ chịu đựng về kinh.

Về cho tới đế đô, vua fake bài xích thơ của sứ Tàu đi ra, trạng Hiền ngay tắp lự lý giải như sau:

Câu loại nhất đem ý thưa là nhị chữ "nhật" (日) xếp ngang mặt hàng nhau. Câu loại nhị tức thị tư chữ "sơn" (山) xoay xuôi ngược. Câu loại phụ thân nói tới nhị chữ "vương" (王) xếp ck lên nhau. Câu loại tư là tư chữ "khẩu" (口) xếp dọc ngang cạnh nhau. Tóm lại, toàn bộ bài xích thơ chỉ nói đến việc chữ "điền" (田), Có nghĩa là ruộng khu đất.

Giải hoàn thành, trạng Hiền ghi chép thư fake mang đến sứ Trung Hoa, ông tớ nên chịu đựng là nước Nam đem nhân tài.

Xem thêm: saitama là ai

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Thủ khoa Đại Việt
• Nguyễn Quan Quang
• Lưu Miễn
• Vương Giát

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]