trương định là ai

By Admin 12/09/2023 0

Bách khoa toàn thư hé Wikipedia

Bình Tây Đại Nguyên Soái
Trương Định

Bạn đang xem: trương định là ai

Chân Dung Trương Định

Sinh1820
Bình Sơn, Tỉnh Quảng Ngãi, Việt Nam
Mất19 mon 8, 1864 (43–44 tuổi)
Gò Công (tỉnh Gia Định), Việt Nam
Tên khácTrương Trường Định
Phối ngẫu(Lê Thị Thưởng) Trần Thị Sinh
Con cáiTrương Quyền
Cha mẹ
  • Trương Cầm (cha)

Trương Định (Chữ Hán: 張定; 1820 – 1864) hoặc Trương Công Định hoặc Trương Trường Định, là võ quan liêu triều Nguyễn, và là thủ lĩnh chống Pháp quá trình 1859 – 1864, vô lịch sử dân tộc VN.

Tóm lược đái sử[sửa | sửa mã nguồn]

Trương Định sinh bên trên xã Tư Cung, phủ Bình Sơn, Tỉnh Quảng Ngãi (nay là xã Tịnh Khê, TP.HCM Tỉnh Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi). Cha ông là Lãnh binh Trương Cầm, từng là Hữu thủy Vệ uý ở Gia Định bên dưới thời vua Thiệu Trị.

Năm 1844, Trương Định theo đuổi phụ thân vô Nam. Sau khi phụ thân thất lạc, ông đồn trú ngay lập tức điểm phụ thân đóng góp quân. Sau cơ, ông kết duyên với bà Lê Thị Thưởng, vốn liếng là phụ nữ của một hào phú ở thị trấn Tân Hòa, tỉnh Gia Định (Gò Công Đông,Tiền Giang ngày nay).

Năm 1850, tận hưởng ứng quyết sách khẩn phí phạm của tướng tá Nguyễn Tri Phương, Trương Định xuất chi phí đi ra mộ dân nghèo nàn lập vọng gác điền ở Gia Thuận (Gò Công), vì vậy, ông được căn nhà Nguyễn bửa thực hiện Quản cơ,[1] hàm chánh lục phẩm.

Trở trở thành thủ lĩnh chống Pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Mộ và thông thường thờ Trương Định ở thị xã Gò Công

Năm 1861, Pháp tiến công Gia Định phiên loại nhất , Trương Định lấy quân phối phù hợp với binh của tướng tá Nguyễn Tri Phương chống lưu giữ chiến tuyến Chí Hòa. Khi Đại vọng gác Chí Hòa thất thủ, ông tháo lui về Gò Công, nằm trong Lưu Tiến Thiện, Lê Quang Quyền chiêu binh ứng nghĩa, trấn lưu giữ vùng Gia Định-Định Tường.

Ở trên đây, Trương Định tổ chức triển khai lại lực lượng, tổ chức thực hiện tác chiến trong những vùng Gò Công, Tân An, Mỹ Tho, Chợ Lớn, Sài Thành, Đồng Tháp Mười và kéo dãn dài đến tới biên cương Campuchia.

Kể về ông ở quá trình này, sử căn nhà Nguyễn chép:

Trương Định thông thạo võ nghệ, dũng mãnh, mưu đồ lược. Tự Đức năm loại 14 (1861), trở thành Gia Định hữu sự, [a] Định tận hưởng ứng việc nghĩa, mộ thú dõng được rộng lớn 6.000 người, lại kiêm cai quản những đầu mục thân thiết hào mộ việc nghĩa, dồn lập 18 cơ quân, luôn luôn chống tiến công người Pháp, chiếm được súng ống vũ khí và đúc chế tăng nhằm sử dụng, được bạt bửa thực hiện Quản cơ lĩnh Phó Lãnh binh Gia Định.[2]

Ngày 5 mon 6 năm 1862, triều đình Huế thỏa thuận hòa ước với Pháp. Cũng theo đuổi sử căn nhà Nguyễn thì:

Tháng 7 năm 1862...kể từ khi đang được tấp tểnh hòa ước rồi, Ngài [Tự Đức] truyền dụ Nam Kỳ ngủ binh và yêu sách Trương Định đi ra Phú Yên. Khi ấy trong những tỉnh Gia Định, Định Tường, Biên Hòa những người dân ứng nghĩa rủ nhau câu kết, tôn Trương Định thực hiện Đại đầu mục, van nài đã tạo ra tiến công, Đình thần nghị rằng: "bây giờ việc Bắc Kỳ đương khẩn, tuy nhiên Nam Kỳ chưa tồn tại thời cơ gì, van nài phó Phan Thanh Giản hiểu dụ". Nhưng Trương Định đang được lâu tuy nhiên ko Chịu về cung chức, bị không bổ nhiệm hàm.[3]

Trên thực tiễn, ông đang được kể từ chối thư dụ sản phẩm của tướng tá Pháp là Bonard, bỏ mặc chiếu vua đi ra mệnh lệnh kho bãi binh tự Phan Thanh Giản truyền vô và rút quân về Gò Công, xưng là Trung thiên tướng tá quân,[4] và được dân chúng tôn là Bình Tây Đại Nguyên soái, lấy điểm này thực hiện bạn dạng doanh, thi công những địa thế căn cứ địa kháng chiến.

Ngày 16 mon 12 năm 1862, Trương Định đang được đi ra mệnh lệnh tiến công những địa điểm của quân Pháp ở cả tía tỉnh miền Đông Nam Sở, đẩy Pháp vô tình thế lúng túng, tiêu cực. Tháng hai năm 1863, nhờ đem viện binh hỗ trợ, Pháp phản công bên trên Biên Hòa, Chợ Lớn, vây hãm Gò Công. Ngày 26 mon hai năm 1863, Pháp xâm chiếm trở thành trì, ông bay ngoài vòng vây và kéo quân về Biên Hòa.

Tháng 9 năm 1863, tướng tá Lagrandière thanh lịch thay cho Bonard, hé cuộc càn quét dọn loại nhì, bắt được bà xã con cái và một số trong những tùy tùng của Trương Định.

Qua đời[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày 19 mon 8 năm 1864, Huỳnh Công Tấn phản bội dẫn đàng cho tới quân Pháp bất thần vây hãm đột kích. Bản doanh Đám lá tối trời [b] thất thủ, Trương Định bị trọng thương (gãy xương sống).[5]

Về chết choc của ông, những mối cung cấp ko thống nhất về sự ông đem tử tiết hay là không. Hầu không còn những mối cung cấp nhận định rằng ông đang được tử tiết nhằm ngoài rớt vào tay giặc.[6][7][8][9] Mặt không giống, theo đuổi Việt sử Tân Biên của Phạm Văn Sơn, "ông và 28 người tùy nằm trong bị phun chết".[10] Khi ấy, ông 44 tuổi hạc.

Hay tin tưởng Trương Định tử tiết, vua Tự Đức sai truy tặng ông phẩm hàm, và năm 1871 lại cho tới lập thông thường thờ ông bên trên Tư Cung (Quảng Nghĩa). Con ông là Trương Quyền đang được rút lên vùng Châu Đốc kế tiếp chống Pháp tăng 6 năm nữa.

Nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã thử 12 bài xích thơ và một bài xích văn tế điếu ông. Trích trình làng một bài:

Xem thêm: sương nguyệt anh là con ai

Bàn thờ Trương Định ở bên phía trong đền
Trong Nam, thương hiệu bọn họ phất như cồn
Mấy trận Gò Công nức giờ đồn
Đấu đạn hỡi rêm tàu bạch quỷ
Hơi gươm tăng rạng vẻ Hoàng Môn
Ngọn cờ ứng nghĩa trời ko bẻ
Quả ấn Bình Tây khu đất cuống quýt chôn
Nỡ khiến cho nhân vật rơi giọt luỵ
Lâm dâm tía chữ điếu vong linh.

Từ cơ đến giờ, nhiều thương hiệu đàng bên trên những TP.HCM và thương hiệu ngôi trường học tập ở VN được có tên ông.

Tuyên tía nổi tiếng[sửa | sửa mã nguồn]

Tuyên tía của Trương Định vô thư vấn đáp thư dụ sản phẩm của tướng tá Pháp Bonard vô thời điểm cuối năm 1862:

“ Triều đình Huế ko nhìn nhận tất cả chúng ta, tuy nhiên tất cả chúng ta cứ đảm bảo an toàn Tổ quốc tất cả chúng ta. ”

Ông vấn đáp Phan Thanh Giản về sự kho bãi binh chống Pháp: “Triều đình nghị hòa thì cứ nghị hòa còn việc của Định thì Định cứ thực hiện. Định thà đắc tội với Triều đình chứ không hề nỡ ngồi nhìn giang san này say sưa...”

Tuyên tía của Trương Định gửi những quan liêu ở Vĩnh Long, nhằm tỏ ý ly khai với Nam triều (vì sau hòa ước Nhâm Tuất, vua Tự Đức đi ra mệnh lệnh ông cần kho bãi binh) vô mon hai năm 1863:

“ Muốn quay về hắn như xưa, dân bọn chúng tía tỉnh đòi hỏi công ty chúng tôi hàng đầu khởi nghĩa, công ty chúng tôi ko thể làm cái gi được không giống. Chúng tôi sẵn sàng chiến tranh vô phía Đông hao hao phía Tây, công ty chúng tôi chống đối và chiến tranh. Chúng tôi tiếp tục tiến công trượt bọn giặc cướp... ”
“ Chúng tớ thề nguyền tiếp tục tiến công mãi và tiến công không ngừng nghỉ, khi tớ thiếu hụt toàn bộ tiếp tục bẻ nhánh cây thực hiện cờ, lấy côn gộc thực hiện võ khí cho tới binh lính ta... ”

Hịch của Trương Định (tháng 8 năm 1864):

“ Lòng dân đang được mong muốn tớ lên thực hiện vẹn toàn nhung tía tỉnh, tớ nhìn vô lòng dân chiều chuộng ko nhạt lạt của quý khách so với tớ. Thế là đoạn bất tha thứ giặc cướp. ”

Mấy đoạn trích bên trên, được ghi quý phái bên trên thông thường thờ Trương Định, ở ngay lập tức trung tâm thị xã Gò Công.

Nhận xét[sửa | sửa mã nguồn]

Tượng đài Trương Định ở trung tâm thị xã Gò Công
  • Trung úy Léopold Pallu (1828 – 1891), sĩ quan liêu tùy viên Tổng hành dinh thự của Phó đề đốc Charner, và là kẻ lãnh đạo group thủy quân lục chiến tiến công vô Đại vọng gác Chí Hòa, trở thành Định Tường (Mỹ Tho), viết:
Lúc bấy giờ (tháng 6 năm 1861) mang trong mình 1 người An Nam cực kỳ quyết định và hào hùng thương hiệu là Trương Định[c] cho thấy thêm tiếp tục dấy loàn khởi nghĩa vô toàn xứ...Là 1 trong những số những người dân nhiều nghị lực nhất, anh tớ gạt gẫm là đang được bị tiêu diệt vô trận Gò Công, tuy nhiên sau này lại xuất hiện nay và chiến tranh vô không còn mùa mưa...Mãi về trong tương lai, khi tớ đã sở hữu Biên Hòa, thương hiệu Trương Định vẫy vùng tàn đập không còn nhì vùng tứ giác của tớ...[11]
  • Trong sách Sài Gòn xưa – chặn tượng 300 năm ở trong phòng văn Sơn Nam đem đoạn:
Yêu nước đằm thắm, khí khái trước nghĩa rộng lớn, đứng số 1 vô trào lưu kháng Pháp ở Nam Kỳ vẫn chính là Trương Định. Mang ơn vua, lưu giữ khu đất cho tới vua (Gò Công là điểm vạc tích của Phạm Đăng Hưng và phụ nữ là bà Từ Dũ), tuy nhiên chống mệnh lệnh khi tách khu đất cho tới Pháp. Trương Định và dân vọng gác điền tận dụng địa hình rừng ngập đậm Gò Công nhằm khởi nghĩa, che đậy đập, xây lũy. Giặc cần vất vả, tổ chức triển khai nội ứng mới mẻ giết mổ được ông, qua không ít cuộc tiến quân cung cấp tướng tá, sắp xếp súng rộng lớn bên trên thuyền nhỏ, nhằm dịch chuyển điểm nước cạn hết. Địch cần lấy xác ông phơi bầy trước chợ nhằm thực hiện triệu chứng cớ...và chôn ông thân thiết chợ, nếu như chôn điểm hẻo lánh, e nghĩa binh lập đàn tế cờ, phục thù địch cho tới căn nhà tướng tá. Cụ Đồ Chiểu đang được lấy toàn bộ tận tâm ghi chép bài xích văn tế ông và 10 bài xích liên trả.[12]

Gia quyến[sửa | sửa mã nguồn]

Người bà xã chính[sửa | sửa mã nguồn]

Lê Thị Thưởng (? – ?) là phụ nữ một hào phú ở thị trấn Tân Hòa (Gò Công). Bà và Trương Định kết duyên năm này ko rõ rệt, tuy nhiên theo đuổi sử sách thì ...vô năm 1854, nhờ việc trợ chung của mái ấm gia đình mặt mày bà xã, Trương Định xuất tiền bạc, mộ dân nghèo nàn lập vọng gác điền Gia Thuận (Gò Công).[13]

Sau khi ông xã và con cái thất lạc vì như thế việc nước, chép chuyện của bà như sau:

(Trương Định) sau vì như thế thất lợi tuy nhiên thất lạc, con cái ông là (Trương) Tuệ cũng bị tiêu diệt vì như thế việc quân, bà xã (Trương) Định là Lê Thị Thưởng vì như thế ko điểm nương tựa nên về quê quán (Quảng Ngãi, quê chồng) thực hiện ăn. Năm (Tự Đức) loại 27 (1874), quan liêu tỉnh Tỉnh Quảng Ngãi tâu rằng, (Trương) Định là người dân có nghĩa khí rất rất đáng tuyên dương mà lúc này bà xã của (Trương) Định lại là kẻ nghèo nàn đau khổ, rất rất đáng thương. Vậy, van nài sản xuất trong cả đời cho tới (vợ Trương Định) hàng tháng trăng tròn quan liêu và 2 phương gạo...
Năm (Tự Đức) loại 34 (tức năm 1881), lại cung cấp tăng cho tất cả những người bà xã (của Trương Định) hàng tháng 10 quan liêu, bên cạnh đó, sai xã ấy cần thỉnh phảng phất cho tới thăm hỏi. Khi bà thất lạc, (vua ban) cho tới 100 quan liêu chi phí (để mai táng).[14]

Người bà xã thứ[sửa | sửa mã nguồn]

Trần Thị Sanh (1820 – 1882) là em bọn họ (con cô) thái hậu Từ Dụ, u vua Tự Đức. Bà Trần Thị Sanh là con cái loại sáu của ông Trần Văn Đồ và bà Phạm Thị Phụng. Bà Phụng là em gái ông Phạm Đăng Hưng, phụ thân của bà Phạm Thị Hằng, tức thái hậu Từ Dụ. Trước khi về thực hiện bà xã loại Trương Định, bà từng mang trong mình 1 đời ông xã là ông Dương Tấn Bổn và một cô phụ nữ thương hiệu Dương Thị Hương. Bà Hương trong tương lai gả cho tới ông Huỳnh Đình Ngươn, phụ thân của chí sĩ Huỳnh Đình Điển. Ông Bổn thất lạc sớm[15], nghĩa tình bà xã ông xã đứt đoạn, bà Sanh cố chí lo phiền chuyện thực hiện ăn và trở nên một trong mỗi người phú quý ở xứ Gò Công.

Giàu đem, bà Sanh sử dụng chi phí mua sắm lúa gạo, nhờ Trương Định lấy cứu vãn tế dân, và còn fake chi phí cho tới ông Định quy tụ dân cút khai khẩn khu đất đai. Sau khi ông xã bị tiêu diệt được hai năm, bà về thực hiện hầu thiếp cho tới Trương Định[15], nên dân gian giảo mới mẻ gọi là bà Hầu.

Gò Công đem tứ tổng nhiều,
Mà riêng biệt mang trong mình 1 bà Hầu nhiều vĩ đại.[16]

Khi Trương Định phất cờ tiến công Pháp, bà Sanh (khi này đang trở thành bà xã loại Trương Định) lo phiền việc rèn tranh bị, tích trữ hoa màu cho tới nghĩa binh. Khi ông xã thất lạc, bà lấy xác ông về chôn bên trên Gò Công.

Năm 1864, sau khoản thời gian Trương Định tử tiết, bà Sanh vô miếu quy hắn, phó quyền nhìn nom gia tài cho tới con cái riêng biệt Dương Thị Hương và con cái rể là Tri thị trấn Trường Bình.

Vị trí lăng mộ[sửa | sửa mã nguồn]

Mộ Trương Định lúc đầu (1864) được sản xuất vì chưng hồ nước dù dước và bên trên bia đá đem xung khắc bao nhiêu chữ: Đại Nam - An Hà lãnh binh kiêm Bình Tây Đại tướng tá quân Trương công húy Định chi mộ. Nhà thế quyền Pháp bắt đục vứt sản phẩm chữ Bình Tây Đại tướng tá quân và trị bà Sanh 10.000 quan liêu chi phí vì như thế tội lập bia ngược phép tắc.

Năm 1874, bà Sanh thực hiện đơn van nài tu sửa mộ cho tới ông xã. Lần này mộ Trương Định được xây bằng đá tạc hoa cương, đem 3 bức hoành phi và 6 trụ đá ghi lại thân thiết thế và sự nghiệp của ông. Một đợt nữa, những hoành phi và trụ đá bị Pháp đi ra mệnh lệnh đục vứt...[17]

Nhà phân tích Huỳnh Minh cho tới biết: "Trải nhiều năm Pháp nằm trong, mộ Trương Định trở nên phí phạm truất phế. Sau đem bà Huỳnh Thị Điệu, hay còn gọi là bà Phủ Hải[d] cho tới thay thế sửa chữa lại. Năm 1956, được sửa thanh lịch phiên nữa"...[18]

Xem thêm: thầy trần việt quân là ai

Từ năm 1972 cho tới năm 1973 xây tăng thông thường thờ. Lăng mộ và thông thường thờ Trương Định và được Sở Văn hóa - tin tức VN thừa nhận là Di tích lịch sử-văn hóa quốc gia ngày 6 mon 12 năm 1989.

Lễ hội tưởng vọng ông ra mắt bên trên trên đây những ngày 19 và trăng tròn mon 8 dương lịch thường niên.

Trương Định cũng rất được hậu thế tôn vinh bên trên di tích lịch sử thánh địa bọn họ Trương VN nằm trong thị xã Thiên Tôn, thị trấn Hoa Lư, Tỉnh Ninh Bình. Đền Trương là điểm thờ những người dân bọn họ Trương đang được khuất bên trên bàn thờ tổ tiên xã hội,[19] vô hậu cung đem tượng thờ Ngọc Hoàng Thượng đế (Trương Hữu Nhân) và 14 danh nhân bọn họ Trương vượt trội tức thời phong con kiến ở 3 miền VN gồm: Ban văn thờ Thái phó Trương Hán Siêu, Trạng vẹn toàn Trương Hanh, Trạng vẹn toàn Trương Xán, Thượng thư Trương Công Giai, Thái sư Trương Đăng Quế, Đông những học tập sĩ Trương Quốc Dụng, Thượng thư Trương Công Hy. Ban võ thờ Tướng Trương Hống, Tướng Trương Hát, Tướng Trương Nữu, Tăng lục võ sư Trương Ma Ni, Tướng Trương Chiến, Đại tướng tá quân Trương Minh Giảng và Anh hùng Trương Công Định.

Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Ở trên đây chỉ trận Đại vọng gác Chí Hòa xẩy ra vô mon hai năm 1861.
  2. ^ Vị trí kể từ Gò Công cút về phía ao Trường Đua, theo đuổi đàng ấp Long Hưng cho tới trượt tía ấp Giá Trên nằm trong xã Kiểng Phước; kể từ trên đây đem bảng chỉ dẫn cút tăng 8,5 km nữa nhằm cho tới thông thường thờ Trương Định (Gia Thuận). điểm này, khi xưa là điểm "Đám lá tối trời".
  3. ^ Trương Định (ghi chú của Hoang Phong, người dịch sách).
  4. ^ Bà Điệu là phụ nữ út ít của bà Dương Thị Hương, phụ nữ riêng biệt của bà Trần Thị Sanh, và ông Huỳnh Đình Ngươn. Bà Điệu lấy ông xã là Đốc Phủ sứ là Nguyễn Văn Hải, nên gọi là bà Phủ Hải.

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ Nguyễn Q. Thắng và Nguyễn chống Thế (1992), tr. 920
  2. ^ Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, tr. 877
  3. ^ Theo Quốc triều chánh biên toát yếu, tr. 401.
  4. ^ Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, tr. 878
  5. ^ Nguyễn Q. Thắng và Nguyễn chống Thế (1992), tr. 921
  6. ^ Mark W. McLeod (1991). The Vietnamese Response vĩ đại French Intervention, 1862-1874. Greenwood Publishing Group. tr. 65. Wounded and facing capture, he took his own life.
  7. ^ William Appleman Williams, Lloyd C. Gardner chỉnh sửa (1989). America in Vietnam: A Documentary History. Norton. tr. 16.
  8. ^ 130 năm nhìn lại cuộc sống & sự nghiệp Trương Định: kỷ yếu đuối hội thảo chiến lược khoa học. Sở văn hóa truyền thống vấn đề Tiền Giang. 1995. tr. 11.
  9. ^ Nguyễn Khắc Viện (1978). The long resistance: 1858-1975. Nhà xuất bạn dạng Ngoại ngữ. tr. 14.
  10. ^ Phạm Văn Sơn, Việt sử tân biên (quyển 5, luyện thượng, tr. 195), trích: "Một bộ-hạ là Huỳnh-công-Tấn đã thử phản qua loa đầu sản phẩm Pháp, rồi dẫn Liên quân cho tới vây bắt. Ông và 28 người tùy nằm trong bị phun bị tiêu diệt."
  11. ^ Theo Léopold Pallu, Histoire de L’Expédition de Cochinchine en 1861 (Lịch sử cuộc viễn chinh Nam Kỳ 1861), tự căn nhà xuất bạn dạng Hachette in bên trên Pháp năm 1864. Bản dịch của Hoang Phong. Nhà xuất bạn dạng Phương Đông, 2008, tr. 252.
  12. ^ Sơn Nam, Sài Gòn xưa - chặn tượng 300 năm, Nhà xuất bạn dạng. Trẻ, 2008, tr. 162.
  13. ^ Nhiều người biên soạn, Hỏi đáp lịch sử dân tộc Việt Nam, Nhà xuất bạn dạng. Trẻ, 2007, tr. 88-89.
  14. ^ Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, tr. 878.
  15. ^ a b Trần Anh Tài, Chút kỉ niệm xưa, báo Khoa học tập Phổ thông.
  16. ^ Nguyễn Liên Phong, Nam Kỳ phong tục nhơn vật trình diễn ca.
  17. ^ Theo Cao Văn Sáu, Vợ Trương Định, một liệt phái đẹp tứ phiên vươn cao vô số phận, sách Nam Sở xưa và ni, Nhà xuất bạn dạng TP.HCM, 2005, tr.173 - 176.
  18. ^ Huỳnh Minh, Gò Công xưa, Nhà xuất bạn dạng Thanh Niên, 2001, tr. 77.
  19. ^ “XÂY DỰNG NHÀ THỜ HỌ TRƯƠNG VIỆT NAM LÀ ĐỂ LẠI MỘT CÔNG TRÌNH TÂM LINH MUÔN ĐỜI CHO CON CHÁU MAI SAU”. Bản gốc tàng trữ ngày 13 tháng bốn năm 2016. Truy cập ngày 7 mon 11 năm 2019.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  • Đại Nam chủ yếu biên liệt truyện, truyện "Trương Định", Nhà xuất bạn dạng Văn học tập, 2004.
  • Nguyễn Q. Thắng và Nguyễn chống Thế biên soạn, Từ điển hero lịch sử dân tộc Việt Nam, NXB Khoa học tập xã hội, 1992.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]